در مقابل ایران، «دیپلماسی هسته ای» حرف اول را می زند

به گزارش راهبرد معاصر؛ از زمان تحلیف جو بایدن در 20 ژانویه ، مقامات ارشد سیاست خارجی و امنیت ملی دولت جدید، به صورت مکرر گفته اند که اگر ایران به تعهدات برجامی خود بازگردد، ایالات متحده پای بندی کامل به توافق هسته ای را از سر خواهد گرفت. آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه بایدن در اظهاراتی گفت: «ما باید روی توافق نامه طولانی تر و قدرتمندتر از توافق اولیه کار کنیم که سایر موارد نگران کننده از جمله اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه و برنامه موشک های بالستیک مورد رسیدگی قرار گیرد». برخی از محافل سیاست خارجی واشنگتن در حال تلاش برای دستیابی به توافق نامه جدیدی هستند که به یکباره به موضوعات هسته ای، منطقه ای و دوجانبه ایران – آمریکا پرداخته شود. با این حال، این مسیر محکوم به شکست است. اگر ایران می خواست در چارچوب برجام مجدداً مذاکره کند یا سایر مسائل را به توافق نامه اظافه کند؛ این کار را در زمانی انجام می داد که دولت دونالد ترامپ بر سرکار بود و ایران را با تحریم های فشار حداکثری مجازات می کرد. اما واقعیت این است که ایران برای تحصیل یک «توافق بزرگ» آماده نیست. برجام به این دلیل به نتیجه رسید که مذاکره کنندگان به این فهم رسیدند که تنها راه حل ، تفکیک مسئله هسته ای از سایر موضوعات می باشد.

به عنوان مثال، در سال 2017 آنتونی بلینکن، وزیر خارجه بایدن و معاون وزیر در دولت اوباما در اظهاراتی گفت: «در یک جهان ایده آل، ما در مورد هر گونه رفتار نادرستی که ایران در داخل و خارج انجام می دهد باید مذاکره کنیم . اما ما در دنیای واقعی زندگی می کنیم نه یک جهان ایده آل. تنها موضوعی که شرکای ما از جمله اروپایی ها، چین و روسیه آماده مذاکره بودند برنامه هسته ای ایران بود». «کاترین اشتون» مذاکره کننده ارشد سابق اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات هسته ای، استدلال کرد که کشورهای منطقه خواهان این هستند که ما مسائل گسترده تری را مورد بررسی قرار دهیم. اما ماموریت شورای امنیت حل پرونده هسته ای بود و رسیدگی همزمان سایر موارد امکان پذیر نبود».

آن دسته از بازیگران در شورای همکاری خلیج فارس و سایر کشورها که اکنون خواهان ایجاد چارچوبی گسترده هستند، در واقع تلاش می کنند تا هر گونه فرصت برای احیای برجام و بهبود روابط آمریکا و ایران را به خطر بیندازند. دولت بایدن با همکاری پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان (1 + 5)، باید مسائل را با ایران به صورت جزئی حل و فصل كند. هرگونه تغییر در برجام فقط باید درمورد موضوع هسته ای و در ازای برداشتن تحریم های بیشتر باشد. موضوعات منطقه ای و نگرانی های دوجانبه ایران و آمریکا را می توان در سایر گفتگوها به موازات گفتگوهای هسته ای دنبال کرد، اما این مسئله مشروط بر این است که ایالات متحده و ایران به پای بندی کامل به برجام بازگردند. اقدامات منطقه ای ایران باید با بازیگران منطقه ای مذاکره شود. ایالات متحده و سایر قدرت های جهانی باید برای تسهیل گفتگو بین ایران، شش عضو شورای همکاری خلیج فارس و عراق با دبیرکل سازمان ملل متحد همکاری کنند. با این حال، برخی از جنبه های مربوط به امنیت ملی ایالات متحده همچنین می تواند به صورت دوجانبه بین تهران و واشنگتن مورد مذاکره قرار گیرد.

بسیاری از افراد در تیم جدید سیاست خارجی بایدن چهره های اصلی مذاکرات هسته ای دولت باراک اوباما با ایران بودند و طی چهار سال گذشته به شدت خواستار حفظ برجام بوده اند. این واقعیت که این افراد در مورد ارزش توافق و بهترین راه های نزدیک شدن به ایران بسیار واضح بودند، باید آنها را برای انجام اقدامات جسورانه تشویق کرد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن و ویلیام برنز مدیر جدید سیا در اکتبر 2019 در یادداشتی در نیویورک تایمز بر این تاکید کردند: «ایرانیان از زمان شروع گفتگوهای پنهانی از این موضوع آگاه هستند که توافق نامه سنگ بنای مذاکرات بعدی است. در واقع برجام نقطه شروع دیپلماسی با ایران بود».

این موضوع اهمیت احیای برجام را قبل از رسیدگی به سایر موارد مورد تاکید قرار می دهد. بلافاصله پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 2020، رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران در ماه اکتبر دیدگاه های خود را در حمایت از گفتگو و همکاری در منطقه ارائه داد. اتحادیه اروپا و طرف های اروپایی این توافق نامه نیز موافق اضافه کردن سایر عناوین به برجام نیستند؛ هر چند که آن ها مشتاق بحث و گفتگو درباره این موضوعات در مذاکرات دیگر می باشند. نتایج انتخابات آینده ریاست جمهوری ایران همچنین روابط ایران با غرب به طور کلی و واشنگتن به طور خاص را تعیین خواهد کرد. ادامه تعامل با میانه روها و اصلاح طلبان به نفع ایالات متحده است. این جناح ها مطمئناً شکست می خورند مگر اینکه برجام احیا شود و منافع وعده داده شده توافق در سراسر ایران احساس شود.